Out of History

Iris Kensmil

Dit zie je
Iris Kensmil schildert in dit drieluik drie 18de-eeuwse mensen die een belangrijke rol hebben gespeeld in de Surinaamse geschiedenis. Hun portretten zijn nooit eerder vastgelegd en hun verhalen zijn evenmin opgenomen in de officiële geschiedenisboeken. Van links naar rechts zien we Elisabeth Samson, Wilhelmina van Kelderman en Fabi Labi Dikan. Met dit werk herdenkt Kensmil hun strijd voor gelijke rechten in Suriname. Ze geeft hen een gezicht.

Het verhaal achter het werk
Iris Kensmil heeft drie portretten gemaakt van mensen uit de 18de eeuw die tegen de koloniale onderdrukking in een eigen positie en toekomst opbouwden. Elisabeth Samson verwierf een groot vermogen en sloot als eerste vrije zwarte vrouw een erkend huwelijk met een witte man. Wilhelmina Kelderman was een tot slaaf gemaakte die zichzelf en uiteindelijk ook haar zoon vrijkocht. Fabi Labi Dikan was granman (stamhoofd) van marrons (gevluchte tot slaaf gemaakten), die als eerste een verdrag van erkenning sloot met de Nederlanders.
De portretten zijn gemaakt naar aanleiding van het slavernijspoor door de Gouden Eeuw-tentoonstelling in het Amsterdam Museum in 2013 en de herdenking van de wettelijke afschaffing van de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen, toen 150 jaar geleden.

Waarom uitgekozen voor Art Rocks
“Kunstenaars kunnen verborgen  geschiedenissen zichtbaar maken en mensen van vroeger tot leven brengen. Dat heeft Iris Kensmil gedaan met deze drie mensen, die allemaal vallen buiten het bekende stramien van de zwarte tot slaafgemaakten en de witte meesters. Het zijn mensen die in de 18de eeuwse Nederlandse kolonie Suriname hun lot in eigen hand hebben genomen.”

Bijzondere weetjes
“Zie je dat plukje blond haar onder de hoed van Elisabeth Samson? Uit het historisch bronnenonderzoek naar haar inboedel dat Cynthia McLeod gedaan heeft weten we dat Elisabeth een blonde pruik had. Ze probeerde toegang te krijgen tot de witte elite, maar ondanks haar rijkdom lukte dat niet.
Als  Surinamers of Surinaamse Nederlanders ‘van’ in hun achternaam hebben, wijst dat meestal op de vroegere eigenaar van hun voorouders. Nadat mensen meestal eerst een nieuwe voornaam hadden gekregen toen ze tot slaaf gemaakt werden, kregen ze pas een achternaam bij de afschaffing van de slavernij. Soms was dat een verbastering van de naam van de eigenaar, soms werd daar ‘van’ voorgezet. Ook bij Wilhelmina was dat het geval.
10 oktober is in Suriname jaarlijks Marrondag, als herinnering aan het verdrag van 1760. Granman Fabi Labi Dikan, de belangrijkste man van de Dikan, was de eerste die op 10 oktober 1760 een verdrag sloot tussen zijn stam en de Nederlandse overheid. In de zesde bepaling van het verdrag werd iets gezegd over de waardigheidstekens van granman Fabi Labi Dikan. De Aukaners, zoals ze in het verdrag genoemd worden, moesten bij het overlijden van hun granman de overheid informeren over diens opvolger. Na de toestemming zou die de waardigheidstekens krijgen. Zo heeft Iris Kensmil de granman geschilderd, met het verdrag en een staf als teken van waardigheid in zijn handen.”

Over de kunstenaar
Iris Kensmil (Amsterdam, 1970) is een Nederlands beeldend kunstenaar van Surinaamse afkomst. Kensmil woont en werkt in Amsterdam. Kensmil maakt olieverfschilderijen, tekeningen en installaties. Haar werk richt zich op de geschiedenis van de emancipatie van de zwarte mens, zoals de Amerikaanse burgerrechtenbeweging.